ETF Basic

 “The ETFs have gone from an interesting thing in the 1990s to one of the top financial innovations in the last 25 years” shared Jim Ross – head of SPDR business at State Street Global Advisors.

Với hơn 30 năm phát triển trên toàn cầu, ETF là một trong những sản phẩm tài chính được ưa chượng nhất hiện nay. ETF là sản phẩm giúp nhà đầu tư dễ dàng tiếp cận hơn với những sản phẩm chứng khoán và là công cụ giúp gia tăng tài chính bền vững. Hãy cùng KIS tìm hiểu sự hình thành của quỹ hoán đổi danh mục ETF trên thế giới nhé.

---

Table of content: 1.Sơ lược về sự phát triển ETF 2. Quá trình phát triển của quỹ ETF trên thế giới 2.1 Ý tưởng hình thành quỹ ETF 2.2 Quỹ ETF tại thị trường Châu Á 2.3 Quỹ ETF tại một số nước Châu Âu 3. Quá trình phát triển ETF tại Việt Nam

1.Sơ lược về sự phát triển ETF

– ETF được viết tắ của từ Exchange Traded Fund là quỹ tập hợp 1 nhóm cổ phiếu, mô phỏng hiệu suất hoạt động của một chỉ số chứng khoán hoặc một ngành hàng cụ thể.

Ví dụ như quỹ ETF DCVFMVN30 mô phỏng chỉ số VN30, hay quỹ ETF KIM FUEKIVFS mô phỏng chỉ số đại diện cho nhóm Ngành Tài chính tại TTCK Việt Nam, v.v.

– Quỹ ETF được hình thành từ những năm 1990 tại Canada và Mỹ, mô phỏng hoạt động của các chỉ số chứng khoán. Với 30 năm phát triển trên thế giới, Chứng chỉ quỹ ETF hiện nay là một trong những sản phẩm đầu tư phổ biến nhất trên toàn cầu vì tính đơn giản trong giao dịch, an toàn và lợi suất đầu tư tốt.

2. Quá trình phát triển của quỹ ETF trên thế giới 

1.  Ý tưởng hình thành quỹ ETF

– Vào những năm 1900, Louis Bachelier là người khởi xướng ý tưởng thuyết Th´eorie de la Sp´eculation ( Lý thuyết về Đầu cơ). Nội dung chính là đưa ra những khái niệm và mô hình toán học để đo lường sự biến động của giá cổ phiếu, khuyến khích sự đa dạng hóa danh mục, giảm thiểu rủi ro trong thị trường tài chính. Đây là tiền đề và cơ sở cho việc phát triển các loại danh mục quỹ đầu tư hiện đại như ETF, và giúp Nhà đầu tư có thể tiếp cận với nhiều loại tài sản hơn. (1*).

– Năm 1950- 1952, nhà kinh tế học Harry Markowitz nghiên cứu và giới thiệu “Thuyết danh mục đầu tư hiện đại” (Modern Portfolio Theory – MPT). Mục tiêu của MPT là xây dựng và đa dạng hóa danh mục, quản lý rủi ro và lợi nhuận trong đầu tư, chủ động giảm thiểu rủi ro thông qua việc phân bổ tài sản khác nhau. Đây là bước quan trọng hướng đến sự đa dạng hóa và tối ưu hóa danh mục đầu tư. (1*). 

– 19/10/1987, TTCK Mỹ đã xảy ra một sự kiện lớn được gọi “Black Monday” với sự giảm mạnh của chỉ số Dow Jones xuống hơn 508 điểm. Sự kiện không chỉ ảnh hưởng đến TTCK Mỹ mà còn lan rộng sang các thị trường tòan cầu trong cùng một khoảng thời gian. Sự kiện này đã tạo ra thách thức lớn và đặt ra câu hỏi về cách quản lý rủi ro và làm nảy sinh ý tưởng về 1 sản phẩm đầu tư linh hoạt giúp giảm thiểu tác động của sự giảm giá cổ phiếu đột ngột.

Sự kiện “Black Monday” đã có ảnh hưởng lớn và tạo ra những đột phá quan trọng trong lĩnh vực tài chính, góp phần vào sự phát triển của các sản phẩm ETFs , đáp ứng những thách thức và biến động của thị trường.

– Trong giai đoạn 1970-1989, Xuất hiện các sản phẩm đầu tư như Danh Mục Chỉ Số (DMCS) như Cash Index Participations (CIPs) và Index Participation Shares (IPS) dùng đểmô phỏng hiệu suất của các chỉ số chứng khoán, cung cấp cho nhà đầu tư cơ hội đa dạng hóa.. Một số DMCS điển hình như  Cash Index Participations (CIPs) và Index Participation Shares (IPS).) Tuy nhiên, sau đó, các DMCS này đã phải ngừng giao dịch tại Mỹ do liên quan tới các vấn đề pháp lý và quản lý. (*1)

Những thách thức trong giao đoạn trên đã đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành và phát triển của ETFs trong tương lai:

– Tháng 4 năm 1990: Quỹ ETF đầu tiên được phát triển và niêm yết tại Canada mô phỏng chỉ số Toronto 35 (TSE 35) với tên gọi Toronto Index Participation Shares.

– Ngày 29/01/1993, sau 5 năm từ ngày khủng hoảng “Black Monday”, Trên sàn Chứng khoán AMEX Mỹ, Quỹ ETF SPDRs đầu tiên được ra đời, đây là quỹ ETF mô phỏng chỉ số S&P 500 Index.

– Cả hai sự kiện này đã tạo tiền đề  cho sự phát triển mạnh mẽ của ETF trên toàn cầu.

2. Quỹ ETF tại một số nước Châu Âu.

“European ETFs are persistently growing from August 2001 to April 2006”.

• Năm 2000: Đánh dấu sự phát triển của các Exchange-Traded Funds (ETFs) tại thị trường Châu Âu với các sự kiện quan trọng:(2*)

– 11/04/2000: 2 quỹ ETF đầu tiên tại Châu Âu là Euro Stoxx 50 LDRS và Stoxx 50 LDRS2 được giao dịch trên sàn Chứng khoán Deutsche Boerse ở Đức,  Đây là bước quan trọng đánh dấu sự ra đời của các ETF tại thị trường Châu Âu.

– 28/04/2000, ETF đầu tiên ở Anh là iShares FTSE 100, được niêm yết và bắt đầu giao dịch trên sàn Chứng khoán London.

– 29/11/2000, ETF XACT OMXS30 đầu tiên được niêm yết trên sàn Chứng khoán Stockholm,Thụy điển.theo dõi hiệu suất của chỉ số OMX Stockholm 30, 

• Năm 2001 và 2003

–  2001, các ETF bắt đầu được giao dịch sôi động trên sàn Euronext- sàn giao dịch chứng khoán của nhiều nước châu Âu.(3*)

– 02/2002, Phần Lan ra mắt quỹ ETF IHEX 35 và chính thực giao dịch trên sàn CK Helsinki, Finland. (3*)

– 2002- 2003 tại Ý, quỹ ETF đầu tiên là FTSE MIB được thành lập, mô phỏng chỉ số S&P/MIB và được niêm yết trên sàn CK Borsa Italiana.

• Năm 2004 – 2005 

– Tháng 12/2004, tại Iceland cũng ra mắt quỹ ETF đầu tiên là Landsbref Equity ETF (LEQ) và chính thức giao dịch trên sàn Nasdaq OMX Iceland. (2*)

–  01/03/ 2005, quỹ ETF DnBNOR OBX đầu tiên được phát triển ở thị trường Norway Na Uy,

– 23/04/2005, The Iseq 20 ETF là ETF đầu tiên được niêm yết và giao dịch trên sàn Irish của Ireland. (2*)

–  2005, quỹ ETF đầu tiên tên là Raiffeisen-EmergingMarkets-Fund được phát triển và giao dịch tại thị trường Áo – Austria.

3. Quỹ ETF tại thị trường Châu Á

• Năm 1995- 2002 (4*)

– Tháng 05/1995, tại Nhật Bản, The Nikkei 300 Index Fund là ETF đầu tiên được niêm yết trên Tokyo Stock Exchange và đây cũng là ETF đầu tiên được giao dịch tại Châu Á. 

– Thang 10/1999, Hong Kong ra mắt ETF Tracker Fund of Hong Kong (TraHK) mô phỏng chỉ số Hang Seng của HK.

– 17/04/2002, Singapore thành lập quỹ  ETF nội đầu tiên là the Straits Times Index (STI) ETF và được giao dịch trên sàn the Singapore Exchange (SGX). 

– 08/01/2002 tại Ấn Độ, quỹ ETF Nifty BeES mô phỏng Nifty 50 index được niêm yết trên sàn NSE

– 10/2002, tại Hàn Quốc, 3 ETF đầu tiên là Kodex 200, Kospi 200, Kospi 50 được niêm yết trên sàn CK Hàn Quốc.

– 27/08/2001, Australia niêm yết 2 ETF đầu tiên là SPDR S&P/ASX 50 và SPDR S&P/ASX 200 trên sàn ASX

– 30/04/2002,Đài Loan ra mắt quỹ ETF nội mô phỏng chỉ số TSEC Taiwan 50 Index và trên sàn TSEC.

• Năm 2003- 2014 (5*)

– 30/06/2003, Đài Loan tiếp tục ra mắt 2 quỹ ETF nội là TSEC Taiwan Mid-Cap 100 (ETF 51) index và TSEC Taiwan Technology (ETF 52). 

– 29/11/2004, quỹ ETF đầu tiên ChinaAMC SSE STAR 50 ETF được IPO tại Trung Quốc. Đến đầu 2005, ETF này chính thức niêm yết trên sàn Chứng Khoán Shanghai. 

– 18/07/2005, Malaysia thành lập ETF đầu tiên là ETF ABFMY1. ETF mô phỏng chỉ số Bond Markit iBoxx ABF, được niêm niết trên sàn Bursa Malaysia 

– Trong 2006-2007 tại Thái Lan, 2 ETF đầu tiên được niêm yết lần lượt  là ABF Thailand Bond Index Fund và Thaidex SET50 Exchange Traded Fund. 

– 2007, ETF đầu tiên tại thị trường Indonesia có tên là the Premier ETF LQ-45 (R-LQ45X) cũng chính thức được giao dịch .

– 2013, Quỹ ETF First Metro Philippine Equity được ra mắt tại Philipine. 

4. Quá trình phát triển ETF tại Việt Nam (2014-2022)

• Năm 2014

– 04/07/2014: Việt Nam chào đón ETF nội đầu tiên là  ETF VFMVN30. Quỹ mô phỏng chỉ số VN30 do DCVFM và được niêm yết  trên sàn HOSE.

– 10/12/2014: QUỸ ETF SSIAM VNX50 mô phỏng Chỉ số VNX50 gồm top 50 cổ phiếu của TTCK Việt Nam.

– 24/02/2020: QUỸ ETF SSIAM VNFIN LEAD mô phỏng  chỉ số VNAllShare Financials, top 10 công ty tài chính Việt Nam. 

– 12/05/2020: Quỹ ETF DCVFMVN DIAMOND mô phỏng các cổ phiếu chỉ số VN Diamond của TTCK Việt Nam

– 16/06/2020: Quỹ ETF Vinacapital VN100 được thành lập mô phỏng chỉ số tham chiếu VN10 của TTCK Việt Nam. 

– 22/07/2020 Quỹ ETF SSIAM VN30 mô phỏng các cổ phiếu VN30 của sàn CK Việt Nam được niêm yết trên sàn CK Việt Nam. 

-15/11/2020: Quỹ ETF MAFM VN30 mô phỏng các cổ phiếu VN30 chính thức niêm yết trên sàn CK Việt Nam. 

• Năm 2021-2022

– 07/01/2022: Quỹ ETF KIM Growth VN30 mô phỏng các cổ phiếu VN30 được giao dịch trên sàn CK Việt Nam.

– 29/9/2022: Quỹ ETF DCVFMVN MIDCAP, ETF thứ 3 của DCVFM chính thức giao dịch trên sàn CK Việt Nam.

– 26/10/2022: Quỹ ETF KIM FUEKIVFS mô phỏng chỉ số VNFINSELECT được giao dịch trên sàn CK Việt Nam.

– Tính đến 12/2022, có hơn 8754 sản phẩm ETF được niêm yết và giao dịch trên toàn thế giới (Statista,2022). Tại Việt Nam, có hơn 13 ETF được giao dịch sôi nổi với quy mô danh mục vào khoảng 3,3 tỷ USD. Hy vọng bài viết này sẽ mang lại cho NĐThiểu thêm về ETF về lịch sử cũng như quá trình phát triển của ETF trên thế giới.(5*)

---

Thông tin được KIS Prime cập nhật từ các nguồn :

1*.Journal of Corporate Finance Research, Vol. 38, No. 2, pp. 89-108 , Hypotheses of MHA Davis p.1

2*.Morningstar; Euro Clear; Borsaitaliana.it ; (Irishtimes ;source p.70);Etfexpress

3*.HAL SHS; Euronext

4*. Euroclear ; Bloomberg Intelligence, SGX, Sage JournalsNomura Institute of Capital Markets Research

5*. Goldman Sachs, Global Journal of Business Research, Journal Book(p.365-366), TWSE,(Panyapiwat Institute of Management); MPRA Paper; Jakarta daily.id, Statista 2023

---